نيروها و دفاع غيرعامل - 22/5/2009 - بازدیدها: 8645

                    

جنگ نرم چیست ؟

   این مقابله عموماً در عرصه‌های گوناگون فرهنگی اجتماعی سیاسی اتفاق می افتد و ابزار کاربردی آن ناتوی فرهنگی است که در قالب ابزارهای دیپلماسی عمومی و روانی و رسانه‌ای عمل می کند. هدف آن تضعیف ثبات و امنیت اجتماعی، فرهنگی بوده و دوره آن بلند مدت است؛ از این‌رو می‌توان تهدید یا براندازی نرم را تلاش دشمن جهت تسلط کامل در ابعاد گوناگون بر یک جامعه دانست که این تسلط با زدودن الگوهای رفتاری و هنجارهای ارزشی جامعه مورد تهاجم و جایگزینی الگوها و ارزشهای جامعه مهاجم محقق می‌گردد. در این نوع تهدید و جنگ، کشور مهاجم بدون خونریزی و با طی کردن پروسه زمانی آرام و بدون نیاز به نیروهای نظامی بلکه با استفاده از استحاله فکری و فرهنگی یک جامعه، سلطه همه جانبه خود را بر آن جامعه تحمیل کرده و با روش نرم افزاری حساب شده آنان را مطیع خود می گرداند، در یک کلام می‌توان جنگ نرم را اینگونه تعریف نمود: اجرای برنامه ای حساب شده، مسالمت آمیز و دراز مدت برای نفوذ در ارکان سیاسی/اجتماعی یک نظام به منظور تغییر سیستم سیاسی یک کشور با ایجاد تغییر و تحول اساسی در باورهای اساسی و اصلی آن ها به نفع خود. امروز جمهورى اسلامى و نظام اسلامى با یک جنگ عظیمى مواجه است . در این جنگ نرم، جوانان دانشجو ، افسران جوان این جبه اند . بنابر این بیشتر سرمایه گذاری دشمنان برای انحراف ذهن جوانان و تلقین باور های غلط در وجود آنهاست . نمونه ای از این باور های غلط را ذکر می کنیم :

1    -   آزادی های شما توسط دین اسلام گرفته شده است

2    -  وضعیت اقتصادی و جایگاه سیاسی کشور متزلزل است

3    -   کشور در ناامنی به سر می برد

4    -   فرهنگ ایرانی بخاطر دین عقب مانده است

5    -   مد ، لباس و مدل های موی غربی را امتحان کنید

6    -   حکومت بی کفایت است و توانایی اداره ی کشور را ندارد

7    -   اروپایی ها و غربی ها از ما بهتر می فهمند ، از فرهنگ و آداب آنها پیروی کنید

8    -   تا کی باید در مقابل آمریکا ایستاد؟ تسلیم شویم تا خوشبخت شویم ( استقلال زیر سایه ی آمریکا)

 -   بازی های جدید را امتحان کنید ( سبب ایجاد حس خشونت،تحریک غریزه ی جنسی ، دوری از اسلام ، و... که به طور غیر مستقیم بر ضمیر ناخودآگاه فرد  اثر می گذارد )10

- سبک جدید موسیقی ها را گوش دهید و آرامش پیدا کنید  ( در صورتی که برای روح انسان گوش دادن به این نوع موسیقی ها خطرناک است)

  ...

ابزار و اهداف جنگ نرم

   با توجه به تعریفی که از جنگ نرم صورت پذیرفت می توان ابزارهای این جنگ را بسیار ساده و کم هزینه دانست که این سادگی در عین حال بسیار پیچیده و کاربردی تر از جنگ سخت است چرا که نیاز به لشگرکشی و مقاومت های فیزیکی ندارد، بلکه با تصرف فکر، اندیشه و اراده یک جامعه و نفوذ آرام در لایه های فکری آن جامعه صورت می‌پذیرد. به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی: «جنگ نرم یعنی جنگ بوسیله ابزارهای فرهنگی به وسیله نفوذ به وسیله دروغ به وسیله شایع پراکنی با ابزارهای پیشرفته ای که امروز وجود دارد ابزارهای ارتباطی که ۱۰سال قبل و ۱۵ سال قبل و ۳۰ سال قبل نبود امروز گشترش پیدا کرده جنگ نرم یعنی ایجاد تردید در دل‌ها و ذهن‌های مردم»ابزارهای گوناگونی جهت اجرای این تهدید وجود دارد که شامل: ابزارهای تبلیغات، رسانه، احزاب، شبهه پراکنی، تریبون های آزاد، جوسازی روانی، شایعه سازی و…. از جمله این ابزار است و هدف فتح سنگرهای فکری و عقیدتی یک جامعه است: «در جنگ نظامی دشمن به سراغ سنگرهای مرزی ما می‌آید مراکز مرزی ما را سعی می‌کند منهدم کند تا بتواند در مرز نفوذ کند در جنگ روانی و آنچه که امروز به آن جنگ نرم گفته می‌شود دشمن به سراغ سنگرهای معنوی می‌آید که آنها را منهدم کند« . در جنگ نظامی دشمن مشخص است و ما دشمن را می بینیم و ازآن نفرت داریم ، سعی می کنیم آن را از بین ببریم چون آن را مانع تجلی اهداف خود می دانیم و دوست نداریم کسی به ما زور گویی بگوید و بخواهد فرهنگ و دینمان را از ما بگیرد ولی در جنگ نرم ، دشمن مشخص نیست چون آنها خود را دوست ما و خواهان پیشرفت ما نشان می دهند در صورتی که هدفشان همان دوری از دین و فرهنگ ایرانی و رواج فرهنگ ضد اسلامی غربی است ولی ما که آن ها را دوست می بینیم سعی می کنیم به آرمان های آنان عمل کنیم و دین فرهنگ مان را فراموش کنیم .

   آن ها همان ممانعت در تشکیل اهدافمان را ایجاد و فرهنگ و دینمان را از ما می گیرند . در  صورتی که  در جنگ نظامی ما در مقابل این  دشمنی می ایستیم ولی در جنگ نرم چون دشمن و سلاح های او را نمی بینیم و نمی شناسیم نه تنها در مقابل او نمی ایستیم بلکه بی آن که بدانیم با آن همکاری می کنیم .   در این جا در می یابیم جنگ نرم به مراتب خطرناک تر و دامنه ی تاثیر گذاری آن به مراتب بیشتر از جنگ سخت (نظامی ) است . کمترین ضرر را به خودشان و بیشترین ضرر را به ما می رسانند .

   آنان در جنگ نظامی حریف وحدت و ایمان ما نشدند ولی حالا در جنگ نرم سعی دارند وحدت را از بین ببرند ، مشکلات را بزرگ جلوه دهند و قوانین اسلامی را مانع رشد کشور نشان دهند . آنان نمی توانستند از خارج به ما نفوذ کنند ولی با برنامه ریزی بسیار دقیق سعی دارند مردم را به جان هم بیندازند و از درون کشور را ویران کنند . رسانه ها بیش ترین تاثیر گذاری را در این تخریب ذهنی و انحراف فکری دارند . رسانه ها ، موسیقی های مبتذل ، فیلم ها و بازی های رایانه ای به طوری که اصلا به نظر نمی آید روی ضمیرناخودآگاه فرد تاثیر می گذارند و فرد بدون آن که احساس کند نتایج این تاثیر گذاری برنامه ریزی شده را بروز می دهد ، از دین دوری می کند ، منکر ولایت فقیه می شود ، خود را در وحدت کشور سهیم نمی داند و کاملا نامحسوس سبب ایجاد باور های غلط ، شایعه پراکنی  و ابلاغ دروغ رسانه ها می شود . مردم دیگر هم تاثیر می گیرند و این چرخه ادامه می یابد و باور غلط در میان مردم و توسط خود مردم شکل می گیرد که عواقب جبران ناپذیری دارد . مثلا شایعه ی حمله ی نظامی ، ضایع شدن مقامات سیاسی در جوامع بین المللی ، بی احترامی و بی اعتنایی دیگر کشور ها نسبت به ما ، ضعف قدرت نظامی ، نبود استقلال و وابستگی به دیگر کشور ها ، این که کمر ایران در برابر فشار های غرب خم شده است ، دولت نمی تواند کشور را اداره کند ، جوانان آزادی ندارند ، روحانیت مانع رشد اجتماعی می شود ، فلان کس فامیل فلان مقام سیاسی است ،پیشرفت های ایران خیلی کار مهمی نیست ، در این جا آزادی کامل و خوشبختی به معنای واقعی است و هزاران هزار دروغ و شایعه ی دیگر که همگی بی اساس است و توسط خود مردم در حال رواج است .

   اگر این دشمنی ها و کار شکنی ها توسط کارشناسان و متخصصان  به مردم نشان داده شود و ذهن مردم از این فتنه انگیزی ها روشن گردد ، دیگر جامعه در برابر این نوع از حمله ی روانی دشمن به خوبی واکسینه می شود .

وزیر بهداشت با اشاره به اینکه بسیج نه تنها در ایران بلکه خارج از کشور خدمات بسیاری به نیازمندان دارد که هیج کجا بازگو نشده است،از احیای شاخه سلامت جهاد سازندگی وزارت بهداشت خبر داد و گفت: از ورود نظامیان به عرصه سلامت استقبال می‌کنیم.

بسمه تعالی

 1-تعریف بسیج

از کلمه «بسیج» در لغت و اصطلاح تعاریف گوناگونی ارائه شده است که برای رعایت اختصار تعاریف زیر ارائه می شود:

تعریف لغوی بسیج:

در فرهنگ های معین، دهخدا و امید ، واژه بسیج به معانی زیر دلالت دارد:

« عزم و اراده – آماده ساختن نیروی نظامی یک کشور برای جنگ – آماده سفر شدن- اسباب و سازمان»

2-تعریف اصطلاحی بسیج

مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای بسیج را به اشکال مختلف توصیف و تبیین کرده اند که به طور نمونه به برخی از آنها اشاره می شود:

«بسیج عبارت است از مجموعه ای که در آن پاکترین انسانها، فداکارترین و آماده بکارترین جوانان کشور در راه اهداف متعالی این ملت و برای به کمال و به خوشبختی رساندن این مردم جمع شده اند».

«بسیج یعنی حضور ناشی از ایمان و اخلاص و انگیزه دینی و ایمان صادقانه در هر میدانی که انسان احساس می کند کارایی و توانایی حضور در آن میدان را داراست. این معنای بسیج است».

در ماده 35 اساسنامه بسیج که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده، عبارتست از:

«کلیه افراد کشور اعم از نظامی و داوطلب که بری دفاع ز نظام جمهوری اسلامی و اهداف انقلاب اسلامی و همچنین کمک به هنگام بلایا و حوادث غیرمترقبه آموزش دیده و سازماندهی می گردد و در زمان جنگ و صلح و مواقع اضطراری بکار می آید»

3-هدف از تشکیل بسیج

هدف از تشکیل بسیج عبارتست از:

«ایجاد توانایی های لازم در کلیه افراد معتقد به قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی به منظور دفاع از کشور، نظام جمهوری اسلامی و نیز کمک به مردم به هنگام بروز بلای و حوادث غیر مترقبه با هماهنگی مراجع ذیربط».

4-بسیج در قرآن

در آیات متعددی از قرآن کریم به ضرورت بسیج و آمادگی مسلمانان برای مبارزه با دشمنان اشاره شده است که به برخی از انها اشاره می شود:

یا ایها الذین امنوا خذوا حذرکم فانفروا ثبات اوانفروا جمیعا

(ای کسانی که ایمان آورده اید، سلاح جنگ برگیرید و آنگاه دسته، دسته و یا همه به یکبار متفق برای جهاد بیرون روید)

واهدوالهم ما استطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدوالله و عدوکم

« و شما (ای مومنان) در مقام مبارزه با آن کافران خود را مهیا کنید  تا آن حد که بتوانید از آذوقه و تسلیحات و آلات جنگی و اسبان سواری برای تهدید دشمنان خدا و دشمنان خودتان فراهم سازید».

5-بسیج از دیدگاه امام خمینی(ره)

برخی از فرمایشات حضرت امام خمینی «ره» درباره بسیج عبارتست از:

الف-  «ائمه ما با همان دید الهی که داشتند، می خواستند که این ملتها را با هم بسیج کنند از راههای مختلف، اینها را یک پارچه کنند تا آسیب پذیر نباشند»

ب-   « مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد»

پ-  « اگر دفاع بر همه واجب شد، مقدمات دفاع هم باید عمل شود... اینطور نیست که واجب باشد بر ما که دفاع کنیم و ندانیم چه جور دفاع کنیم»

ت-   « ارتش بیست میلیونی (بسیج) فرمول دفاع همه جانبه از انقلاب اسلامی است»

6-بسیج از دیدگاه مقام معظم رهبری

مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای درباره بسیج فرمایشات متعدد و مفصلی دارند که برای نمونه به برخی از آنها اشاره می کنیم:

الف-  « اگر بخواهیم انقلاب و کشور بیمه باشد و جمهوری اسلامی آسیب پذیر نباشد باید این شور و شوق، این حرکت عمومی و این بسیج عظیم نیروهای ملت را روز به روز تقویت کنیم»

ب-  « بسیج باید با همان روحیه و شور و قدرت دوران جنگ باقی بماند و جوانان آموزش ببینند و ساماندهی شوند و آمادگی حضور پیدا کنند»

پ-  « در دوران جنگ بسیج مال جنگ است، در دوران پشتیبانی مال پشتیبانی ، در دوران علم مال تحصیل و تدریس و در دوران سازندگی مال سازندگی است»

ت-  «بسیج در جبهه های جنگ، در داخل شهرها و در پایگاه های مقاومت نشان داد که بهترین مدافع انقلاب اسلامی است، حتی دشمنان ما هم به این نکته اعتراف کرده اند»

ث-  « بسیج یعنی حضور بهترین، با نشاط ترین و با ایمان ترین نیروی عظیم ملت در میدان هایی که برای منافع مالی ، برای اهداف والا، کشورشان به آنها نیاز دارد».

7-بسیج در صدر اسلام

اگرچه تاریخ تشکیل بسیج ( به عنوان یک سازمان متشکل از نیروهای مردمی) به بعد از انقلاب اسلامی در ایران مربوط مب شود لیکن قدمت آن به زمان پیامبر (ص) گرامی اسلام و امام علی (ع) بر می گردد. در بدو شکل گیری نظام اسلامی در صدر اسلام، همه مسلمانانی که از توان لازم برای شرکت در جنگ با دشمنان برخوردار بودند، در فراخوان های عمومی که پیش از جنگ با کفار صورت می گرفت، موظف می شدند تا سپاهیان اسلام را یاری دهند. با این فراخوانها و گرد آوردن مسلمانان، لشکر اسلام سازماندهی گردیده و آماده پیکار با دشمنان می شد و پس از شکست در جنگها و بازگشت به خانه و کاشانه خویش، مجددا به انجام کارهای روزمره خویش در هر حرفه ای که در جامعه داشتند می پرداختند. به مرور زمان و با شکل گیری و استقرار بیشتر نظام اسلامی و توسعه روز افزون آن، لشگریان ویژه ای برای حفاظت از حدود و ثغور مسلمین و شرکت در جنگها سازماندهی گردیده و به صورت اختصاصی به انجام وظایف امنیتی و رزمی می پرداختند. با این حال در صورت ضرورت، عموم مردم نیز برای شرکت در جنگها و کمک به سپاهیان اسلام فراخوانده می شدند. شرکت مسلمانان در بسیج عمومی در عرصه های مختلف صورت می پذیرفت که به نمونه هایی از آنها اشاره می شود:

الف-   شرکت در جنگها

در صدر اسلام، اعلان بسیج عمومی برای شرکت داوطلبانه مسلمانان در جنگ در مسجد صورت می گرفت. بدین صورت که موذن در غیر وقت معمول اذان بر بالای مأذنه می رفت و اذان می گفت، این خود پیامی به مردم مسلمان بود که موضوع غیرممنتظره ای در پیش است. لذا دست از کارها می کشیدند و با عجله خود را به مسجد می رساندند.

ب-   ساختن مسجد

پیامبر گرامی اسلام (ص) در بدو هجرت به مدینه، بر آن شدند تا پیش از انجام هرکاری، برای مسلمانان یک مرکز عمومی به نام مسجد بسازند تا کرهای آموزشی، پرورشی، سیاسی و قضایی در آنجا انجام گیرد و معبدی باشد تا مسلمانان در آنجا به هنگام نماز به ذکر خدا و یاد حق بپردازند. تمامی مسلمانان در ساختن مسجد و فراهم کردن وسایل ساختمانی شرکت کردند. حتی رسول خدا(ص) نیز مانند سایر مسلمانان از اطراف سنگ می آورد.

پ-   احداث خندق

در سال پنجم هجرت نیروهای عرب مشکر و یهود، در نبردی که به جنگ احزاب معروف شد بر ضد اسلام بسیج شدند و با تشکیل دادن اتحادیه نظامی نیرومندیريال قریب به یک ماه مدینه را به محاصره در آوردند. سلمان فارسی که با فنون رزمی ایران آشنایی کامل داشت در جلسه شورایی که پیامبر (ص) تشکیل داد پیشنهاد حفر خندق را در نقاط آسیب پذیر داد تا دشمن نتواند از آن نقاط به داخل شهر نفوذ کند. پیشنهاد سلمان به اتفاق آرا تصویب شد و این طرح نقش موثری در صیانت و حفاظت از اسلام و مسلمانان داشت.

اجرای این طرح جز با بسیج عمومی مسلمانان (مهاجرین و انصار) که تعداد آنها بنا به نقل مشهور 3000 نفر بود میسر نمی گردید.

شرکت مسلمانان در بسیج عمومی در زمان پیامبر (ص) امام علی (ع) و ائمه اطهار(ع) جلوه های بسیار زیادی داشته است که برای رعایت اختصار از ذکر آنها خودداری می شود.

*بسیج در برخی کشورهای جهان

مطلعه نحوه سازماندهی و بسیج نظامی در تعدادی از کشورهای جهان که تجربیات موفقی در زمینه استفاده از نیروهای مردمی دارند موجب آشنایی بیشتر ما در این زمینه می شود که به برخی از آنها اشاره می شود:

الف- بسیج عمومی در روسیه (شوروی سابق)

در کشور روسیه، بسیج در زمان جنگ در دو مرحله خدمت نظام وظیفه و سازمان بسیج (احتیاط) صورت می گیرد . آموزش سربازان طی سه مرحله انجام می شود:

1-       بین سنین 9 تا 14 سالگی به صورت داوطلب

2-       در سن 15 سالگی آموزش مقدماتی در مدارس، کارخانجات، مزارع و...

3-       آموزش ابتدای خدمت وظیفه

جوانان روسی در سن 17 سالگی خود را معرفی و ثبت نام می کنند و در سن 18 سالگی به خدمت اعزام می شوند. کلیه افراد روسی پس از خدمت وظیفه وارد مرحله احتیاط می شوند که این وضعیت تا 50 سالگی را شامل می شود. البته در سازمان احتیاط از آندسته زنانی که توانایی جسمی لازم را دارند نیز تا سن 40 سالگی استفاده می شود.

ب- بسیج ملی در سوئیس

در این کشور دفاع از استقلال، آزادی و تمامیت ارضی به نیروهای مردمی واگذار شده است. به طوری که مشارکت در امور دفاعی مردمی از جمله مهمترین اهداف و علائق ملت سوئیس به شمار می آید. این کشور قوانین نظامی و وظیفه ارتش را به نحوی تدوین کرده است تا به جی اینکه فراد مدت پیوسته ای مثلا دو سال در نیروهای مسلح خدمت بکنند این مدت را در زمانی حدود 30 سال طی می کنند و با فراخوانی سال یه سال و دیدن چند هفته آموزش، همواره آنان را در حالت آمادگی نگه می دارند.

در زمینه دفاع غیر نظامی، سوئیس از کارآیی بالایی برخوردار است، خدمت دفاع غیرنظامی برای تمام مردان سالم و توانا (20 تا 60 ساله) اجباری و ارتباطی با دمت نظام وظیه ندارد. پسران از سن 16 سالگی و زنان در این امر بسیج می شوند.

پ- ارتش آزادی بخش مردم چین

نیروهای مسلح مردمی (میلیشا) که چند صد میلیون نفر هستند، از کارگران و کشاورزان بین سنین 16 تا 50 سال تشکیل شده اند. حدود 30 تا 100 میلیون نفر از آنان که بین 18 تا 40 سال دارند، نیروهای اصلی را تشکیل می دهند که نسبت به سایر افراد آموزشهای نسبتا کاملتری می بینند و در هر سال برای گذراندن آموزش مدتی معین زیر نظر ارتش چین قرار می گیرند.

ت- بسیج نظامی در کره شمالی

سازمان ارتش مردمی کشور کره شمالی متشکل از همه افراد (اعم از پیر و جوان و زن و مرد) با ماموریتهای اجتماعی، فرهنگی ، اقتصادی، امنیتی و دفاعی می باشد.در سیستم بسیج نظامی کره شمالی گارد سرخ جوانان در بر گیرنده جوانان 14 تا 16 ساله است که هر سال دو ماه آموزش نظامی می بینند. سربازان پس از خاتمه خدمت سرباطی در قالب واحدهای مستقل رزمی با استعداد 260 نفر سازماندهی می شوند که اعضای این واحد در هر ماه 64 ساعت آموزش می بینند. با افزایش سن اعضای واحد مستقل رزمی، آنها به سازمان ذخیره بزرگتری بنام میلیشای سرخ کره (کارگری- دهقانی) می پیوندند که تا 50 سالگی ذخیره باقی می مانند.

نکته مهم در سازماندهی نیروی انسانی در کره شمالی استفاده از انگیزه های انقلابی، ملی، مادی و اجتماعی به عنوان ضمانت اجرایی حضور مردم در محل خدمت و آموزش است.

در برخورد با متخلفین، به جز تنبیهات و محرومیتها، تحمل فشار روحی و روانی ناشی از انتقاد همگانی و زیر پا گذاردن ارزش و فرهنگ جامعه از پیامدهای تخلف می باشد.

8-بسیج در ایران

نقطه آغاز روند شکل گیری بسیج در یاران، فرمایشات حضرت امام خمینی (ره) در چهارم آذماه 1358 بود. ایشان در بخشی از سخنانشان فرمودند:

«مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیماتش نظامی باشد. باید ملت ما جوانهایش مجهز باشند به همین جهاز و علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند، مجهز به جهازهای مادی و سلاحی هم باشند و یاد گرفته باشند. جوانها را یادشان بدهید، همه جا باید اینطور باشد که یک مملکتی بعد از چند سالی که 20 میلیون جوان دارد، بیست میلیون تفنگدار داشته باشد و یک چنین مملکتی آسیب پذیر نیست و الآن هم الحمدالله آسیب پذیر نیست.»

پس از این فرمان، اقدامات اولیه برای آموزشهای عمومی مورد نساز مردم آغاز شد و آحاد مدم نیز برای شرکت در بسیج عمومی اعلام آمادگی کردند.

به دنبال فرمان امام و تاکیدات ایشان، شورای انقلاب اسلامی در تاریخ 19/4/1359 تشکیل «سازمان بسیج ملی» را تصویب کرد تا این سازمان ضمن آموزش و سازماندهی همه افراد داوطلب، آنان را برای مقابله با هر گونه تهدید و تجاوز داخلی و خارجی آماده نماید.

در دی ماه 1359 با تصویب مجلس شورای اسلامی «سازمان بسیج ملی» به «واحد بسی مستضعفین» تغییر نام داد و در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادغام شده و فرماندهی آن به سپاه واگذار شد. واحد بسیج مستضعین تا سال 1369 به کار خود ادامه می داد تا اینکه در این سال «نیروی مقاومت بسیج» جایگزین واحد بسیج شد و با ستادی مستقل به عنوان یکی از نیروهای پنجگانه سپاه مسئولیت انجام کلیه امور مربوط به بسیج را به عهده گرفت و هم اکنون نیز به کار خود ادامه می دهد.

9-فرهنگ بسیجی

مقام معظم رهبری، حضرت آیت ا... خامنه ای فرهنگ بسیجی را چنین بیان می کنند:

« فرهنگ بسیجی، فرهنگ معنویت است، فرهنگ شجاعت است، فرهنگ غیرت است، فرهنگ استقلال و آزادگی است. فرهنگ اسیر خواستهای حقیر نشدن است، خواستهای زندگی برای همه مهم است اما آنچه مهمتر است ارمانهاست، ارزشهاست، هدف است، آنها را باید مقدم داشت»

فرهنگ بسیجی نماد رفتاری نیروهای بسیجی است که به دنبال حفظ ارزشهای اسلامی و دینی در جامعه است. ارزشهای حاکم بر جامعه اسلامی حاصل تلاش، مجاهدت، ایثار و از خود گذشتگی مجاهدان به ویژه بسیجیان در صحنه های اجتماع و دفاعی است.

10-ویژگی های بسیجی

مهمترین ویژگی های یک بسیجی عبارتند از:

الف- ایمان به خدا:

بسیجی ایمان به خدا دارد، در مقابل او خاضع و خاشع است، عشق به خدا دارد، کارها را برای ارضای خدا انجام می دهد و رفتارهایش رنگ خدایی دارد.

ایمان به خدا مهمترین ویژگی بسیجی است. ایمان به خدا منشا سایر ویژگی های بسیجیان است و تبعا اگر این ویژگی نباشد ایثار و از خود گذشتگی بسیجی مفهومی ندارد.

حضرت امام خمینی(ره) می فرمایند:

« باید جوانان ما بدانند تا معنویت و عقیده به توحید و معاد در کسی نباشد، محال است از خود بگذرد و در فکر امت باشد»

ب - تقوی الهی:

 تقوی در اصطلاح دینی به معنای خویشتن داری از انجام گناه و مبادرت به انجام واجبات است. خداوند متعال در آیه 194 سوره بقره می فرمایند: «پرهیزکار باشید و بدانید خداوند با پرهیزکاران است». امام صادق (ع) نیز می فرمایند « تقوی آن است که خداوند تو را در جی که امر کرده است غایب نبیند و در جایی که نهی کرده است مشاهده نکند»

تقوی یکی از اصلی ترین ویژگی های هر بسیجی است و خداوند متعال و اولیای الهای به رعایت آن دستور اکید داده اند.

پ- ایثار و از خود گذشتگی

بسیجی بر آورده ساختن نیازهای جامعه و سایر افراد را بر خواست خود ترجیح می دهد. او با قصد تحصیل خداوند متعال همه چیز خود را در طبق اخلاص نهاده و بدون هر گونه توقعی در عرصه های نیاز جامعه باجدیت و تلاش حاضر می شود

ت- شجاعت و دلاوری:

حضور همه جانبه در صحنه های دشوار و سخت مبارزه با دشمنان و قرار گرفتن در برابر تهدیدهای همه جانبه آنان ویژگی بارز دیگر بسیجی است. شجاع کسی است که در راه حفظ ارزشها، جرأت و جسارت برخورد با برخی از عوامل دشمن را دارد.اگر شجاعت به یک فرهنگ عمومی در جامعه ما تبدیل شود و همه آحاد مردم صلابت و شهامت گام نهادن در راه دفاع از اسلام و ارزشهای دینی را داشته باشند، بدون شک کشور اسلامی از هر خطری مصون خواهد ماند.

ث- پیروی از ولایت فقیه:

سازمان بسیج تحت امر فرماندهی کل قوا و ولی فقیه است و بسیجی نیز خود را تابع محض ولی فقیه می داند و حرکت خود در عرصه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، نظامی را بر محوریت رهنمودهای ایشان تنظیم می کند. در حقیقت رهنمودهای مقام معظم ولایت فقیه همانند محوری است که بسیجی همه اقدامات و رفتارهای اجتماعی خود را با آن هماهنگ می کند.

برخی دیگر از ویژگی های بسیجی عبارتند از:

ج-   صبر و بردباری

چ-   ساده زیستی

ح-   تواضع

خ-   شهادت طلبی

د-        دشمن ستیزی

ذ-        خوش اخلاقی و مهربانی با دیگران

ر-        برخورداری از دانش و تخصص

ز-        پویایی و نوآوری

ژ-        غیرت دینی

نکته قابل توجه در خصوص ویژگی های بسیجی این است که این ویژگی ها متعلق به یک بسیجی کامل و در اوج قله بسیج است، بنابراین نمی توان گفت فقط آنانی که همه این ویژگی ها را در حد کمال دارند «بسیجی اند» بلکه بسیجی ها باید تلاش کنند به هر میزانی که این ویژگی ها را دارند، آنرا افزایش دهند.

مقام معظم رهبری خطاب به فرماندهان بسیج می فرمایند:

« همه این جوانانی که شما در خیابان می بینید که مشغول زندگی اند و دنبال کار خودشان اند، باید در دلتان آنها را یک بسیجی بالقوه فرض کنید و بسیج شوید برای اینکه آنها را جذب کنید».

11-وظایف کلی نیرو مقاومت بسیج

الف-  جذب آحاد مردم از تمامی اقشار و اصناف از قبیل کارگران کشاوران، دانش آموزان، دانشجویان، طلاب، زنان، عشایر، کارمندان و... به منظور تشکیل ارتش بیست میلیونی از طریق ایجاد رده های مقاومت بسیج در مساجد، ادارات ، مدارس، دانشگاه ها و ... با بهره گیری از همکاری دولت و نهادهای انقلاب اسلامی و سایر موسسه ها و اصناف.

ب-   آموزش نظامی اعضای بسیج

پ-   آموزش عقیدتی- سیاسی اعضای بسیج

ت-   سازماندهی اعضای بسیج و ایجاد آمادگی در آنان برای مقاومت مردمی و دفاع از کوی و برزن

ث-  تامین و پشتیبانی نیروی زمینی و سایر نیروها و سازمانهای تابعه سپاه از نظر نیروی بسیجی برابر طرح مصوب ستاد مشترک سپاه.

ج-  کمک و همکاری با نیروی زمینی در مناطق بحرانی از طریق تحت کنترل عملیاتی یا تحت امر قرار دادن تشکیلات و واحدهای نیروهای مقاومت درمناطق یاد شده بنا به دستور.

چ-  عضویت در شورای امنیت کشور و شورای تامین استانها و شهرستانها و همکاری با نیروی انتظامی در برقراری نظم و امنیت و حاکمیت قانون در کشور.

ح-  همکاری با دولت با بهره گیری از بکارگیری نیروهای بسیجی سازمان یافته در فعالیتهای امدادی، اجتماعی، عمرانی و خدماتی به نحوی که به آمادگی رزمی آنان لطمه ای وارد نشود بنا به دستور.

خ-  کمک به آموزش و سازماندهی مردم برای انجام خدمات امداد و نجات به هنگام حملات موشکی، شیمیایی و سوانح طبیعی مانند سیل و زلزله بنا به درخواست دولت (به مقداری که به آمادگی رزمی بسیج لطمه نخورد)

د-  شرکت در فعالیتهای پشتیبانی جنگ شامل جذب و هدایت کمکهای مردمی به منظور پشتیبانی از جبهه های جنگ.

ذ-  انجام امور کارکنان بسیجی، برنامه های انصار المجاهدین و تلاش و پیگیری برای کسب و ایجاد تسهیلات برای ارائه خدمات به بسیجیان.

12-پایگاه مقاومت

با توجه به اینکه عموم افراد بسیی بیشتر با این بخش از سازمان بسیج در ارتباط هستند ذیلا به معرفی بیشتر پایگاه مقاومت می پردازیم:

«ماموریت» پایگاه مقاومت بسیج عبارتست از:

جذب،آموزش آحاد مردم، سازماندهی و بکارگیری نیروهای بسیجی برای دفاع از کوی و برزن به هنگام بحران و حوادث غیرمترقبه از طریق گروه های مقاومت بسیج.

مهمترین وظایف پایگاه مقاومت بسیج به شرح زیر است:

الف-   اداره و هدایت گروه های مقاومت محلی تحت امر و نظارت بر حسن اجرای وظایف آنها.

ب-   جذب و پذیرش اعضای عادی و فعال و کمک به تحقیقات و ارزشیابی اعضای ویژه بسیج.

پ-  انجام فعالیتهای امر به معروف و نهی از منکر در مرحله زبانی و برنامه های ارشادی و گزارش جزائم مشهود و اقدام قانونی بنا به دستور و مجوز رده بالاتر.

ت-برقراری ایست و بازرسی و گشت، مطابق دستورالعمل های مربوطه با هماهنگی رده ما فوق.

ث-امداد و کمک رسانی به مردم و همکاری با سازمانهای امدادی در محدوده تحت پوشش به هنگام بروز بلایا و حوادث غیرمترقبه

ج-برگزاری کلاسهای آموزش نظامی و عقیدتی – سیاسی، امداد و نجات، امر به معروف و نهای از منکر برای اعضا

چ-حفظ و ارتقای روحیه بسیجیان با انجام فعالیتهای گوناگون فرهنگی و ورزشی.

ح-تشکیل کلاسهای آموزشی جهت تقویت بنیه علمی و ارتقای سطح تحصیلی و تخصصی اعضای بسیج و افزایش مهارتهای آنان.

خ-تشکیل تیم ها و گروه های ورزشی و برگزاری مسابقه در رشته های مختلف

د- انجام فعالیت های قرآنی از طریق تشکیل دارالقرآن در کانون فرهنگی ، ورزشی بسیج.

13-عرصه های فعالیت بسیج

*مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای «مدظله العالی» در تعریف بسیج می فرمایند:

« بسیج عبارتست از مجموعه ای که در آن پاکترین انسانها، فداکارترین و آماده به کارترین جوانان کشور در راه اهداف عالی این ملت و برای به کمال رسانیدن و به خوشبختی رسانیدن این کشور جمع شده اند.... بسیج یعنی حضور در همه میدانهایی که از انسان در آن میدان یک کاری می طلبند».

رهبر معظم انقلاب اسلامی در رابطه با ضرورت حضور بسیج در عرصه های مختلف می فرمایند:

« در دوران جنگ بسیج مال جنگ است، در دوران پشتیبانی مل پشتیبنی و در دوران علم مال تحصیل و تدریس و در دوران سازندگی سال سازندگی است» ایشان در جای دیگری می فرمایند:

«بسیج به معنای حضور شجاعانه، فداکارانه، مخلصانه انسانهای پیشگام در تمامی عرصه های مورد نساز نظام اسلامی و کشور است»

با توجه به تعریف فوق، بسیجیان باید در عرصه هایی که پیشرفت کشو و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی در آن است حاضر شوند.

گاهی کشور نیاز به حضور بسیجیان در میادین رزم بری مقابله با متجاوزین دارد، زمانی سازندگی و پیشرفت اصلی ترین نیاز کشور است، برخی اوقات نمایش اقتدار و وحدت ملی نیازمند حضور در صحنه های اجتماعی بسیجیان است و...

بر همین اساس عرصه های عمده فعالیت بسیجیان به شرح ذیل تعیین شده است:

الف-   دفاع در برابر تهاجم بیگانگان

ب-   حفظ امنیت داخلی

پ-   سازندگی

ت-   فرهنگی- اجتماعی

ث-   علمی

ج-   امداد و نجات

*دفاع در برابر تهاجم بیگانگان:

شاید بتوان مهمترین عرصه فعالیت بسیج را عرصه دفاع نظامی در مقابل متجاوزین به کشور اسلامی تلقی کرد. دشمنان به بهانه های مختلف همیشه در صدد بوده و هستند تا تمامیت ارضی کشور را خدشه دار سازند به همین جهت برای مقابله با تهدیدهای دشمنان کلیه انسانهای متدین و وطن دوست در قالب بسیج سازماندهی شده و در مواقع لزوم با حضور در جبهه های جنگ و در کنار نیروی مسلح، از کشور دفاع می نمایند.

به عنوان مثال می توان به حضور حماسی و تعیین کننده بسیجیان در طول هشت سال دفاع مقدس علیه رژیم متجاوز عراق اشاره نمود.

* حفظ امنیت داخلی:

زمانی که دشمنان خارجی در مرزهای کشور با انسانهایی رزمنده و شجاع مواجه شده و نتوانند کشور را تهدید کنند، برای تحقق هدفهای خود، عواملی را در داخل سازماندهی کرده و به مقابله با نظام اسلامی وادار می کنند تا با اقدامات آشوب طلبانه و تروریستی در داخل شهرها و روستاها امنیت و اقتدار کشور را به خطر اندازند. در چنین شرایطی نیروهای بسیجی بر اساس ضوابط مشخصی به کمک نیروهای انتظامی و نظامی شتافته و آشوبها و بحرانهای داخلی را مهار می کنند.

*عرصه سازندگی:

بسیج با ثبت نام از افراد داوطلب و علاقه مند، آنها را برای شرکت در فعالیتهای سازندگی سازماندهی کرده و توان آنان را در جهت سازندگی کشور هدایت می کند.

14-برخی از هدفهای بسیج در عرصه سازندگی عبارت است از:

الف-   آشنا ساختن نوجوانان و جوانان با زمینه های اشتغال.

ب-   غنی سازی اوقات فراغت نوجوانان و جوانان

پ-  کمک به افراد و اقشار نیازمند بخصوص ساکنین مناطق محروم و روستاها از طریق شرکت در فعالیتهای عمرانی مربوط به آنان.

از جمله عرصه های حضور بسیجیان در سازندگی کشور می توان به مشارکت آنان در فعالیتهای  مربوط به عمران (نظیر خانه سازی، مدرسه سازی در روستاها، راهسازی، سد سازی، لوله کشی آب، برق کشی و...) فعالیتهای درختکاری، لایروبی، واکسیناسیون دام و طیور و جمع آوری آمار و اطلاعات مورد نیاز اشاره نمود.

* عرصه فرهنگی- اجتماعی:

دشمنان انقلاب و ایران اسلامی پس از آنکه از طریق ایجاد آشوبهای داخلی، ترور شخیتهای اصلی انقلاب ، کودتای نظامی، بمب گذاری، تحمیل جنگ هشت ساله علیه ایران و... نتوانستند آسیبی جدی به ایران اسلامی برسانند و در هر جهه ای که وارد شدند خود را جوانهایی مومن، شجاع و ایثار گر روبرو دیدند، بر آن شده اند تا عناصر اصلی تضمین کننده پیروزی مسلمانان، یعنی ایمان اسلامی، وحدت کلمه و روحیه انقلابی را در آنان تضعیف نموده و از این طریق به هدفهای شوم خود که  شکست جمهوری اسلامی است نائل شوند.

در چنین شرایطی بسیجیان باید بطور همزمان به اشکال مختلف در عرصه فرهنگی با دشمنان مقابله کنند که از جمله می توان به تلاش در جهت افزایش آگاهی های دینی، تقویت ایمان و افزایش بصیرت و تیزبینی در مسائل سیاسی و اجتماعی، خنثی نمودن شایعات و ترفندهای تبلیغاتی دشمن، امر به معروف و نهی از منکر، تلاش برای تولید آثار فرهنگی و مطبوعاتی در جهت دفاع از دستاوردهای انقلاب و ارزشهای اسلامی و مقابله با توطئه های دشمنان و.. اشاره نمود.

*عرصه علمی:

یکی از مهمترین نیازهای کشور در دوران سازندگی، توسعه علمی و دسترسی به آخرین یافته های علمی و پژوهشی جهان و همچنین تولید علم می باشد. از آنجا که رشد علوم و فنون در کشورها مانع مهمی برای ادامه سلطه کشورهای استکباری است فلذا این کشورها همیشه تلاش می کنند تا کشورهای دیگر را از دستیابی به یافته های جدید علمی و فنی محروم کنند.

در چنین شرایطی یکی از مهمترین وظایف بسیجیان تلاش برای حضور موثر در عرصه علمی کشور است. علاوه بر تلاش آحاد بسیجیان در این عره، تشکیلات بسیج نیز با تشکیل انجمن های علمی برای دانشجویان و دانش آموزان و تشویق و حمایت از آنان، زمینه تلاش موثر بسیجیان در عرصه علمی را فراهم می کند. برخی از اقدامات بسیج در این زمینه عبارتند از:

الف)تشکیل انجمن های علمی دانشجویی و دانش آموزی

ب)شناسایی و تشویق دانشجویان، طلاب و دانش آموزان ممتاز کشور

پ) ارائه خدمات آموزشی ویژه به دانش آموزان ممتاز بسیجی برای شرکت در المپیادهای علمی کشور.

ت) حمایت از محققین و مبتکرین بسیجی.

* عرصه امداد رسانی و بهداشت:

یکی از وظایف بسیج کمک به امداد و نجات مصدومین در سوانح طبیعی و شرایط جنگی است. به همین منظور نیروی مقاومت بسیج با برنامه ریزی و ارائه آموزشهای مورد نیاز عموم مردم در این خصوص، آمادگی های لازم برای مواجهه مطلوب با این حوادث را در آنان ایجاد می کند، علاوه بر آن در مواقع بروز حوادث غیرمترقبه نظیر سیل و زلزله، نیروهای سازماندهی شده بسیجی در قالب گردانهای امداد و نجات و دسته های امدادی بسیج دانش آموزی در دسترس ترین و مطمئن تیرین امداد رسانانی هستند که بلافاصله در محل حادثه به کمک مصدومین می شتابند.

یکی دیگر از قابلیتهای تشکیلات بسیج کمک به توسعه بداشت در جامعه است که در همین راستا اجرای موفقیت آمیز واکسیناسیون فلج اطفال در سال الف37الف توسط بسیج نمونه ای از حضور موفق بسیج در این عرصه می باشد.

15-انواع عضویت های بسیج:

* بسیج عادی: به عموم قشرهای معتقد به قانون اساسی جمهوری اسلامی و اهداف انقلاب اسلامی اطلاق می شود که پس از گذرانیدن دوره آموزش عمومی به خدمت ارتش بیست میلیونی در می آیند و سازماندهی می شوند.

* بسیج فعال: آندسته از بسیجیان عادی داوطلب هستند که دراای شرایط لازم برای تبدیل عضویت به فعال می باشند و پس از گذرانیدن دوره های آموزشی سازماندهی می گردند و ضمن شرکت در برنامه های حفظ انسجام در انجام ماموریتهای محوله با سپاه همکاری می کنند.

*بسیج ویژه(پاسدار افتخاری): اعضایی هستند که صلاحیت های یک پاسدار را دار می باشند و پس از گذرانیدن دوره های آموزشی مطرح شده در قانون مقررات استخدامی سپاه سازماندهی و متعهد می شوند تا به هنگام نیاز به صورت تمام وقت در اختیار سپاه قرار گیرند.

16-شرایط جذب و عضویت عادی بسیج:

الف)   اعتقاد به قانون اساسی جمهوری اسلامی و اهداف انقلاب اسلامی

ب)   داشتن حداقل الفالف سال سن

ج)   برخورداری از سلامت جسمی و روانی

17-شرایط جذب و عضویت فعال بسیج:

الف-   داشتن حداقل الف5 سال سن.

ب-   سابقه حداقل 6 ماه فعالیت و همکاری با عضویت عادی در بسیج.

پ-   گذرانیدن دوره آموزش مقدماتی بسیج

ت-   آمادگی لازم برای حضور در برنامه ها و ماموریتهای مصوب و ابلاغی

ث-   نداشتن سابقه سوء امنیتی و مکتبی.

با توجه به اینکه عموم بسیجیان در قالب عضویتهای عادی و فعال جذب می شوند برای رعایت اختصار از ذکر شرایط جذب بسیجی ویژه خودداری می شود، لذا بسیجیان مشمول عضویت ویژه برای اطلاع از شرایط جذب می توانند به حوزه ها و نواحی مقاومت بسیج مراجعه نمایند.

ان شاء الله که استفاده ی لازم را از این کتاب برده باشید

منبع : کتاب آشنایی با بسیج - چاپ دهم

جوامع در حال گذار جوامعی هستند که به دلیل تغییرات متنوع و متعدد معمولا با تضادهای مختلف در ساختارها و زیرساختارهای اقتصادی،  سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مواجهند. عدم تطابق و رشد ناهماهنگ عناصر مادی و غیرمادی فرهنگ در این جوامع، موانع و مشکلاتی را در سازگاری اجتماعی برای آن ها به وجود آورده است. در چنین جوامعی افراد به سختی و به زحمت می توانند خود را با محیط سازگار و با تغییرات و دگرگونی های تازه و سریع همراه کنند و لذا از این حیث دارای تاخرهای فرهنگی، بی هنجاری و ناهنجاری، کشاکش های مختلف اجتماعی، از خودبیگانگی و در سطحی وسیع تر، بی سازمانی و از هم گسیختگی اجتماعی هستند. این بی نظمی ها و بی سازمانی ها منجر به عدم تعادل و ثبات اجتماعی در مقاطع مختلف زمانی و افزایش آسیب پذیری ها و تحمیل بحران های مختلف اجتماعی شده است که در صورت عدم توجه و برنامه ریزی صحیح می تواند نه تنها امنیت ملی- اجتماعی که امنیت وجودی و هستی شناختی آن ها را با تهدیدی جدی مواجه کند.

در تعریف جامعه شناسانه، مقوله تهدید اجتماعی در برابر امنیت اجتماعی قرار می‌گیرد. آن‌چه که در یک کشور در حال گذار از سنت به مدرنیسم می‌تواند جنبه تهدید داخلی قلمداد شود قطعا در حوزه اجتماع تعریف می‌شود. تهدید اجتماعی می‌تواند با هدف‌گذاری خارجی نیز همراه باشد اما عوامل آن ریشه در داخل یک کشور دارد.

برای از بین بردن سرمایه‌های اجتماعی یک کشور نیاز به برنامه‌ریزی نظامی نیست بلکه همان‌طور که تحدید نسل خود می‌تواند عاملی برای از بین بردن سرمایه‌های آینده یک کشور شود، تهدیدات اجتماعی نیز توان نابود سازی سرمایه‌های اجتماعی یک کشور را داراست.

ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه و گذار از مرحله سنتی به مدرنیسم نیز از این قاعده مستثنی نبوده و با تغییرات و دگرگونی های سریع و وسیعی در ساختارهای اصلی خود به خصوص ساختار فرهنگی و اجتماعی مواجه بوده است. در نتیجه این تغییرات شتاب آلود و تاخرساختاری موجود در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آسیب ها و تهدیدات اجتماعی متنوعی بر جامعه ایران تحمیل شده است. به طوری که طبق گزارشات سازمان بهزیستی کشور طی سال های اخیر به طور متوسط هر سال 15درصد ضریب رشد آسیب های اجتماعی در کشور را داشته ایم. آسیب ها و تهدیداتی از قبیل بیکاری، بحران هویت، فرسایش سرمایه اجتماعی، خودکشی، افزایش جرائم جنسی و روسپیگری، دختران فراری، کودکان خیابانی، فرارمغزها، فقر، شکاف طبقاتی، نابرابری، بی عدالتی اجتماعی، فساد مالی و اداری، رشوه و ارتشا، قاچاق انسان، خشونت و پرخاش گری، طلاق، اعتیاد، جرائم و انحراف های اجتماعی، تمایز نسلی، از خودبیگانگی و سرگشتگی فرهنگی، عدم وجدان اخلاق و تعهد کاری، مهاجرت روستا به شهر و حاشیه نشینی.

"بر اساس آمار سازمان ثبت احوال کشور، در سه ماهه نخست امسال ۱۲ هزار و ۴۴۲ مورد واقعه طلاق در کل کشور به ثبت رسیده که در این میان، تهران با ۲ هزار و ۱۹۲ مورد طلاق رکوردار این واقعه است."3 این یکی از مصادیق بارز تهدید اجتماعی است.

رسانه‌های ما در سال‌های گذشته مواردی نظیر آسیب‌های اجتماعی، شکاف طبقاتی و ... را خواسته یا ناخواسته به صورت ملموسی مورد توجه خود قرار داده‌اند و به درستی در جهت آگاهی بخشی به لایه‌های مختلف قشری و آماری جامعه عمل کرده‌اند. اما آن چه که مورد توجه قرار نگرفته مساله مهم"امنیت اجتماعی" در برابر تهدیدات اجتماعی است.

طلاق، دزدی، فقر، تبعیض، ناعدالتی و غیره همگی در سال‌های ابتدایی دهه 70 برای کشور ما تهدید اجتماعی محسوب می‌شدند اما این موارد سال‌هاست که از مرحله تهدید خارج شده‌اند.

آمار بالای سقط جنین در کشور ما که ماه‌گذشته صدای رئیس محترم مجلس شورای اسلامی را هم بلند کرد از همین موارد است. این در حالی است که خیلی دیر آژیر قرمز اورژانس‌های اجتماعی بلند شدند.
اینکه چه باید کرد و چه کسانی و ارگان‌هایی وظیفه دارند امنیت اجتماعی را به کشور بازگردانند سوالی است پرتکرار اما قطعا نه بی‌جواب.

رهبر معظم انقلاب که از سال گذشته مساله تحدید نسل را در کشور مطرح کردند و از آن به عنوان یک آسیب اجتماعی برای آینده خبر دادند، در ماه‌های اخیر نکته دیگری را مورد اشاره قرار دادند که به مانند گذشته آینده‌نگری به جای ایشان را حکایت کرد.

تاکید بر ترکیب"امنیت اجتماعی" در تمدید حکم رئیس محترم قوه‌قضائیه توسط حضرت آقا و توجه ویژه به امر پیشگیری از وقوع جرم در متن این حکم چراغ راهی است که می‌بایست به عنوان راهبرد در اهم برنامه‌ها و سیاست‌های کلان کشور قرار گیرد.

"...و از همه مهمتر ایجاد امنیت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم با معاضدت دستگاه های مسئول، در پرتو اغتنام از فرصت های پرشتاب، خواهد توانست توقع شکوفائی و جهش در قوه قضائیه و تحقق اصول مربوط در قانون اساسی را برآورده سازد و تحقق قضای اسلامی و اجرای عدالت به معنای واقعی و جلب رضایت پروردگار متعال را به عمل نزدیک کند، باذن الله تعالی."

مرحله قبل از وقوع جرم که همان ایجاد امنیت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم است با همکاری دستگاه‌های مسئول اجرایی و مقننه طبق فرموده حضرت آقا موجبات:

-شکوفایی و جهش در قوه قضائیه
-تحقق اصول مربوط در قانون اساسی
-تحقق قضای اسلامی
-اجرای عدالت به معنای واقعی
و جلب رضایتی پروردگار متعال را فراهم می کند.

اینکه رهبر معظم انقلاب از همه مهمتر ایجاد امنیت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم را مورد تاکید قرار می دهند و نقطه شکوفایی قوه قضائیه را در همین امر می بینند یعنی به صورت همزمان باید به سمت تقویت و به کارگیری دستگاه های اجتماعی مرتبط با این مقوله رفت، اینکه با در اختیار گرفتن ابتکار عمل، نسبت به شناخت جامعه، آسیب های پیش رو در سال های آینده از افزایش جرم جلوگیری کرده و بهداشت جامعه را ایجاد کرد.

قطعا می توان گفت سرمایه گذاری نظام و قوا در مقوله پیشگیری و فرهنگ سازی باعث می شود تا مهمترین سرمایه یک کشور که منابع انسانی آن هستند حفظ شوند. اما در کشور ایران اسلامی نیز برای"تحقق عدالت و قضای اسلامی" همان طور که رهبری عزیز اشاره داشتند مهمترین فعالیت بسط دادن دادگاه ها نیست بلکه تمرکز کردن بر روی مساله قبل از وقوع جرم است، اینکه چه کار باید کرد تا از اعتیاد، دزدی، جرایم رایانه ای، فحشا و غیره در مرحله قبل از ارتکاب جلوگیری به عمل آید؟ برای این کار لازم است تا تمام دستگاه های متولی فرهنگ گرد هم آیند و قوه قضائیه را در این راه همیاری کنند.

در این رابطه بیشتر بخوانید: http://www.tabnak.ir/fa/news/436451/%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA © www.tabnak.ir

نويسنده: عباس جعفري دولت آبادي*
برگرفته از: دادسراي عمومي و انقلاب تهران

امنيت انساني، دور بودن از همه تهديدهايي است كه بقاي انساني، زندگي روزمره
و شخصيت او را به مخاطره مي اندازد. تهديدهايي از قبيل تخريب محيط زيست،
نقض حقوق بشر، جرائم سـازمان يافته، قاچـاق مواد مخدر و تـلاش مـستمر براي
مـبارزه با اين تهديدها جزيي از فرآيند امنيت انساني است. ايده امنيت
انساني در دهه 1990 طرح شد، لذا عدم ورود چنين اصطلاحي در ادبيات قانون
گذاري كشور و قانون اساسي (1358) بديهي به نظر مي رسد
اصطلاح امنيت ملي به پيـدايش دولت هاي ملي كه با از ميان رفتن حكومـت هاي
ملوك الطـوايفي، رشد سرمـايه داري، تشـكيل حكومت هاي مردمي در اروپا و سقوط
امپراتوري هاي بزرگ شكل گرفتند، بازمي گردد. امنيت ملي از تركيب دو واژه
«امنيت» و «ملي» مفهوم جديدي است كه به طور عمده بر تهديدهاي نظامي عليه
دولت ها استوار است. بعـد از جنـگ جـهاني دوم امنـيت ملي چـند بـعدي شد و
جنـبه هاي نـظامي، سـياسي، اجتمـاعي، اقتـصادي و زيست محيطي را دربرگرفت.
با وقوع جنگ هاي جهاني اول و دوم، نقش روزافزون اقتصاد در هدايت ماشين جنگي
دولت ها آشكار شد و توانايي اقتصادي دولت ها در جنگ به عنوان بخشي از ابعاد
امنيت ملي كشورها مورد توجه قرار گرفـت. باري بوزان معتقد اسـت: «امنـيت
ملي از لحاظ مفـهومي، ضعيف و از نظر تعريف مبهم ولي از نظر سياسي قدرتمند
باقي مانده است.» (ماندل: 1379، ص40)
در تعريف امنيت ملي اختلاف نظر است. اين اصطلاح در دايره المعارف علوم
اجتماعي «توان يك ملت در حفظ ارزش هاي داخلي از تهديدات خارجي» تعريف شده
است (ترابي، 1379، ص179) و در تعريف ديگري آمده است: «امنيت ملي، يعني دست
يابي به شرايطي كه به يك كشور امكان مي دهد از تهديدهاي بالقوه يا بالفعل
خارجي و نفوذ سياسي و اقتصادي بيگانه در امان باشد و در راه پيشبرد امر
توسعه اقتصادي، اجتماعي و انساني و تامين وحدت و موجوديت كشور و رفاه عامه،
فارغ از مداخله بيگانه گام بردارد. (روشندل: 1384، ص13)

*تهديدهاي راجع به امنيت ملي*
ريچارد اولمان درباره اين گونه تهديدها معتقد است: «تهديد نسبت به امنيت
ملي عبارت از يك عمل يا يك سلسله حوادث است كه طي زمان كم يا بيش كوتاه
كيفيت زندگي ساكنان يك كشور را شـديدا تهديد مي كند يا دامـنه اختيار يك
حكـومت يا كـشور يا واحدهاي خصوصي متعلق به يك كشور را در انتخاب سياست
مقتضي به شدت به مخاطره مي اندازد.» (پيشين: ص137) با توجه به عوامل موثر
در امنيت ملي يعني سرزمين، جمعيت و نظام سياسي برخي نويسندگان مولفه هاي
امنيت ملي را به شرح ذيل احصا كرده اند:
- حفظ جان مردم
- حفظ تماميت ارضي
- حفظ سيستم اقتصادي و سيـاسي (اجتماعي، فرهنگي و زيست محيطي)
- حفـظ استـقلال و حاكميـت كشـور (ناجـي راد: 1387، ص144) و عـده يي ديگر
تهديـدهاي امنـيت ملي را به داخـلي و خارجي تقسـيم كرده و بـراي تهديـدهاي
داخلي بيسـت قلمـرو و براي تـهديدهاي خـارجي دوازده مـصداق ذكر كـرده اند.
(زارعـي: 1384، ص190) به طور مثال از تحريـكات استقـلال طلبانه قومي و
ادعـاهاي مرزي، آشوب ها و اقدام هاي براندازانه عليه حكومت، بحران هويت و
شيوع برخي جرائم مانند قاچاق گسترده مواد مخدر، مي توان به ترتيب به عنوان
تهديدهايي عليه تماميت ارضي، نظام سياسي و جامعه نام برد. برخي نيز با
تقسيم تهديدهاي امنيت ملي به داخلي و خارجي، از تهاجم نظامي، مداخله نظامي
براي كمك به شورشيان و مخالفان داخلي، توطئه يا دسيسه براي نفوذ و تدارك
كودتا، براندازي با حمايت از افراد و گروه هاي ناراضي عليه حكومت مستقر،
عمليات پنهان سياسي (تطميع دولت مردان، فعاليت تبليغي مخفي و ترور رهبران
كشور) و تبليغات خارجي عليه حكومت، به عنوان تهـديدهاي خارجي عليه امنيـت
ملي نام برده و اسـتفاده از جنگ چريكي، تهـديدهاي اقتصـادي، اجتمـاعي و
درگيري هاي قومي را به عنوان تهديدهاي داخلي عليه امنيت ملي ذكر كرده اند.
(روشندل: همان، صص158-138)
در مقام نتيـجه گيري بايد گفـت تهـديدهاي امنيت ملي به تهديدهاي سياسي،
اقتصادي، اجتماعي، نظامي و محيط زيست قابل تقسيم است كه جوهره همه آنها
صيانت از كشور در قبال خطرات و تهديدهاي اساسي نسبت به سرزمين، جمعيت و
نظام سياسي است.

*پيشينه و مفهوم امنيت انساني*
در سال 1994 اصطلاح امنيت انساني از سوي «محبوب الحق» ديپلمات فقيد
پاكستاني در گزارش توسعه انساني برنامه عمران ملل متحد با تاكيد بر رهايي
از نياز و ترس به عنوان راه حل رفع ناامني در جهان مطرح شد و متعاقبا در
سياست خارجي برخي دولت ها مورد توجه قرار گرفت. براي مثال در سال 1999
وزراي خارجه كشورهاي گروه هشت اعلام كردند «مصمم اند تا با علل اساسي
تهديدهاي چندجانبه نسبت به امنيت انساني به مبارزه برخيزند.» (بحراني:
1383، ص776)
با پايان يافتن جنگ سرد و فروپاشي شوروي سابق و طرح مباحث جديد در زمينه
امنيت پژوهي، ايده امنيت انساني از پيوند دو حوزه توسعه و امنيت شكل گرفت.
در سال 1994 اين ايده با انتشار گزارش سازمان ملل متحد درباره برنامه
توسعه، مورد توجه بيشتر كارشناسان سياسي و اقتصادي قرار گرفت. امنيت انساني
با ويژگي هاي «جهانشمولي»، «بازدارندگي» و «انسان محوري» تهديدات معطوف به
امنيـت انسـان ها را در هفـت دستـه : فرد، جامعه، سيـاست، اقتـصاد، غذا،
بهداشت و محيط زيست، طبقه بندي كرده است. (پيشين: ص779) ايده امنيت انساني
براي رفع مشكلات و تنگناهاي مربوط به محور بودن دولت در مفهوم امنيت مطرح
شد، زيرا دولت از يك سو، سنگ بناي امنيت انساني است و از سوي ديگر يكي از
بزرگ ترين منابع ناامني محسوب مي شود. (غرايان زندي: 1387، ص577)
تفـاوت امنيـت ملي با امنيـت انسـاني را مي توان در چـهار حوزه : مرجع،
گستره ، بازيگران و ابزارها مورد بررسي قرار داد. امنيت انساني، انسان محور
است در حالي كه امنيت ملي، دولت محور است. امنيت ملي درصدد حمايت از قلمرو
دولت در برابر تهديدهاي داخلي و خارجي است، اما امنيت انساني از طيف وسيعي
از تهديدها مانند آلودگي محيط زيست، فقر، بيماري هاي عفوني و نظاير آن
حمايت مي كند. دولت در حوزه امنيت ملي، بازيگر اصلي است اما در امنيت
انساني مشاركت وسيع بازيگران مطرح است. امنيت ملي بر توان نظامي استوار است
و امنيت انساني بر توانمندسازي، حفاظت، رفع مخاطرات و جبران خسارات تاكيد
دارد. در تحليل نهايي، امنيت انساني، كودكي است كه نمي ميرد، بيماري اي است
كه شيوع نمي يابد، شغلي است كه از دست نمي رود و تنش قومي است كه به خشونت
كشيده نمي شود. (قاسمي: 1384، ص822)
درباره تعريف امنيت انساني اختلاف نظر وجود دارد كه به برخي از آنها اشاره
مي شود:
- امنيت انساني، دور بودن از همه تهديدهايي است كه بقاي انساني، زندگي
روزمره و شخصيت او را به مخاطره مي اندازد. تهديدهايي از قبيل تخريب محيط
زيست، نقض حقوق بشر، جرائم سـازمان يافته، قاچـاق مواد مخدر و تـلاش مـستمر
براي مـبارزه با اين تهديدها جزيي از فرآيند امنيت انساني است.» (بحراني:
همان، ص781)
- امنيت انساني به محافظت مردم از خطرات جدي مربوط مي شود كه زندگي را
تهديد مي كنند. صرف نظر از اينكه اين تهديد در فعاليت هاي بشري يا حوادث
طبيعي ريشه داشته باشد، اعم از اينكه آنها در داخل يا خارج دولت نهفته
باشند و اعم از اينكه آنها مستقيم و بدون واسطه يا ساختاري باشند. (دهقاني:
1387، ص607)
- امنيت انساني حفاظت از هسته حياتي زندگي همه انسان ها در برابر تهديدهاي
شايع و حاد است به گونه يي كه با رضايت و كرامت انساني سازگار باشد.
(پورسعيد: 1387، ص547)
- امنيت انساني، آزادي از نياز، آزادي از ترس و احترام به كرامت انساني
براي مشاركت در فعاليت اجتماعي است. (غرايان زندي: همان، ص576)
- هدف امنيت انساني محافظت از هسته حياتي همه افراد بشر در مقابل تهديدهاي
شايع است. (قاسمي: همان، ص818)
- امنيت انساني هر فرد، به «سال هاي اميد به زندگي بدون واقع شدن در وضعيت
فقر تعميم يافته» است. (بحراني: همان، ص783)
- حفاظت افراد و اجتماعات از جنگ و ديگر اشكال خشونت» (دهقاني: همان، ص606)
تعاريف فوق را مي توان به دو دسته مضيق و موسع تقسيم كرد. در تعاريف مضيق
بر تهديدهاي سنتي امنيت مانند خشونت و منازعات تاكيد مي شود، اما تعاريف
موسع، آزادي از ترس و نياز و تهديدهايي مانند فقر و محيط زيست را دربرمي گيرد.

*امنيت ملي و انساني در قوانين ايران*
ايده امنيت انساني در دهه 1990 طرح شد، لذا عدم ورود چنين اصطلاحي در
ادبيات قانون گذاري كشور و قانون اساسي (1358) بديهي به نظر مي رسد، با اين
وصف مي توان با مروري بر مقدمه قانون اساسي و بازخواني اصول آن و ساير
قوانين موضوعه، تفسيري از امنيت انساني ارائه داد كه شاخص هاي مربوط به آن
را دربرداشته باشد. به طور مثال «كرامت و ارزش والاي انسان» در بند ششم از
اصل دوم، «تامين آزادي هاي سياسي و اجتماعي در حدود قانون» در بند هفت از
اصل سوم و احصاي وظايف دولت در اصل سوم، نشانگر لزوم توجه دولت به ارزش هاي
انساني و توانمندسازي و حمايت از انسان ها در رابطه با امور حياتي جامعه
است. فصل سوم در قالب حقوق ملت، محدوديت ها و ممنوعيت ها را در چارچوب
قانون مقرر كرده است. در اصل نوزدهم بر حقوق مساوي مردم ايران از هر قوم و
قبيله تاكيد شده است. طبق اصل بيستم همه افراد ملت اعم از زن و مرد يكسان
در حمايت قانون قرار دارند و قسمت اخير اصل يك صد و هفتم مقرر مي دارد:
«رهبر در برابر قوانين با ساير افراد كشور مساوي است.» در اصل نهم درباره
ارتباط امنيت انساني با امنيت ملي مقرر مي دارد: «آزادي و استقلال و وحدت و
تماميت ارضي كشور از يكديگر تفكيك ناپذيرند و حفظ آنها وظيفه دولت و آحاد
ملت است. هيچ فرد يا گروه يا مقامي حق ندارد به نام استفاده از آزادي به
استقلال سياسي، فرهنگي، اقتصادي و نظامي و تماميت ارضي ايران كمترين خدشه
يي وارد كند و هيچ مقامي حق ندارد به نام حفظ استقلال و تماميت ارضي كشور
آزادي هاي مشروع را هر چند با وضع قوانين و مقررات سلب كند.»
با توجه به اينكه يكي از شاخصه هاي امنيت ملي (سرزمين، جمعيت، نظام سياسي)
ماهيت نظام سياسي است، قسمت اخير اصل صد و هفتاد و هفتم مقرر مي دارد:
«محتواي اصول مربوط به اسلامي بودن نظام و ابتناي كليه قوانين و مقررات بر
اساس موازين اسلامي و پايه هاي ايماني و اهداف جمهوري اسلامي ايران و
جمهوري بودن و حكومت و ولايت امر و امامت امت و نيز اداره امور كشور با
اتكا به آراي عمومي و دين و مذهب رسمي كشور ايران تغييرناپذير است.» همچنين
به موجب اصل هفتاد و هشتم «هر گونه تغيير در خطوط مرزي منوط به تصويب
چهارپنجم نمايندگان مجلس شوراي اسلامي است.» به موجب اصل 176 براي تامين
منافع ملي و پاسداري از انقلاب اسلامي و تماميت ارضي و حاكميت ملي شوراي
عالي امنيت ملي به رياست رييس جمهور تشكيل مي شود كه با توجه به تركيب
اعضاي شورا مي توان نتيجه گرفت كه اين شورا نماد جمهوريت، نظارت ديني، امور
دفاعي و نظامي و ديپلماسي خارجي بوده و انعكاس دهنده مباني اسلامي و ملي در
حوزه امنيت است.
در مقدمه قانون اساسي در ارتباط با امنيت انساني و اقتصاد تصريح شده است در
تحكيم بنيادهاي اقتصادي، اصل بر رفع نيازهاي انسان در جريان رشد و تكامل
اوست. در بند دوازدهم از اصل سوم مقرر شده است «پي ريزي اقتصاد صحيح و
عادلانه بر طبق ضوابط اسلامي جهت ايجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هر
گونه محروميت در زمينه هاي تغذيه، مسكن، كار، بهداشت و تعميم بيمه.» در اصل
چهل و سوم براي تامين استقلال اقتصادي و ريشه كن كردن فقر و محروميت و
برآوردن نيازهاي انساني با حفظ آزادگي او در 9 بند بر تامين نيازهاي اساسي،
تامين شرايط و امكانات كار براي همه، تنظيم برنامه اقتصادي كشور، رعايت
آزادي و انتخاب شغل، منع اضرار به غير، منع اسراف و تبذير، استفـاده از
علوم و فنـون، جلوگيري از سـلطه اقتـصادي بيگانه و خودكفايي تاكيد شـده
است. همچنين در اصول بيـست و هشـتم و بيسـت ونهم بـر لـزوم توجـه دولـت به
ايـجاد اشتـغال بـراي همـگان و برخـورداري از تامين اجتماعي هنگام
بازنشستگي، بيكاري، از كارافتادگي و نظاير آن تصريح شده است. در اصل سي و
يكم آمده است: «داشتن مسكن متناسب با نياز، حق هر فرد و خانواده ايراني
است. دولت موظف است با رعايت اولويت براي آنها كه نيازمندترند به ويژه
روستانشينان و كارگران زمينه اجراي اين اصـل را فراهم كند.» در اصل پنجاهم،
محيط زيست مورد توجه خاص قرار گرفته اسـت. از حيث امنيت شخصي مي توان به
اصول 22، 23، 25، 37، 38 و 39 و بند 14 از اصل سوم درباره «امنـيت قضايي»
اشـاره كرد. منع تفتـيش عـقايد و هرگـونه شكـنجه به عنوان يكي از شاخـص هاي
امنـيت انسـاني در اصول 23 و 38 مورد توجه قرار گرفته است.
با رجوع به اصول مختلف قانون اساسي و جمع بندي مطالب فوق مي توان گفت ايده
امنيت انساني بدون اينكه با امنيت ملي كشور در تضاد باشد، مورد پذيرش
خبرگان قانون اساسي قرار گرفته است. همچنين فصل هشتم قانون برنامه چهارم
توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران با عنوان «ارتقاي
امنيت انساني و عدالت اجتماعي» و فصل دهم به «امنيت ملي» اختصاص دارد.
قـانون «احـترام به آزادي هـاي مشـروع و حـفظ حـقوق شهـروندي» مصـوب 1383
با اشـاره به لـزوم رعـايت اخـلاق و موازين اسلامي در برخورد با مردم،
دادخواهان، متهمان، مرتكبان جرائم و مطلعان، بر منع شكنجه، اعمال هر گونه
خشونت، سوءاستفاده از قدرت، بد رفتاري با متهمان، تحقير افراد، افشاي مضمون
نامه ها، نوشته ها، عكس هاي فاميلي و فيلم هاي خانوادگي تاكيد شده است.
قسمت اخير بند 2 از قانون مذكور مقرر مي دارد: «... اصل بر برائت متهم بوده
و هر كس حق دارد در پناه قانون از امنيت لازم برخوردار باشد.» در بندهاي11
و 15 دخل و تصرف ناروا در اموال و اشياي ضبطي و توقيفي متهمان، كنجكاوي در
اسرار شخصي و خانوادگي و پرسش از جرائم گذشته افراد منع شده است. ماده 578
قانون مجازات اسلامي مقرر مي دارد: «هر يك از مستخدمين و مامورين قضايي يا
غيرقضايي دولتي براي اينكه متهمي را مجبور به اقرار كند او را اذيت و آزار
بدني نمايد، علاوه بر قصاص يا پرداخت ديه حسب مورد به حبس از شش ماه تا سه
سال محكوم مي شود و چنانچه كسي در اين خصوص دستور داده باشد، فقط دستور
دهنده به مجازات حبس مذكور محكوم خواهد شد و اگر متهم به واسطه اذيت و آزار
فوت كند، مباشر مجازات قاتل و آمر مجازات آمر قتل را خواهد داشت.» ماده 587
قانون مجازات اسلامي، مجازات شكنجه و آزار بدني فرد توقيف شده يا محبوس يا
مخفي شده را پنج سال حبس و محروميت از خدمات دولتي تعيين كرده است. مواد
502 و 510 همين قانون با استفاده از واژه «امنيت ملي» جاسوسي به نفع يك
دولت بيگانه و به ضرر دولت بيگانه ديگر و مخفي كردن جاسوسان در كشور را جرم
انگاري كرده است. همچنين در ماده 25 قانون جرائم و مجازات نيروهاي مسلح
مصوب 1382 از عبارت مذكور استفاده شده است.

*نتيجه*
درباره ويـژگي هاي امنيت انساني و ارتباط آن با امنيت ملي مي توان گفت كه
امنيت انساني نه تنها به منـزله نفي امنيت ملي كشورها نيست، بلكه تحقق آن
مي تواند پشتوانه امنيت ملي دولت ها قرار گيرد. امنيـت انـساني، چـند بعدي
اسـت و از گرسنـگي و قحطي تا خطرات زيست محيطي، جرائم، بيماري ها و بلاياي
طبيعي را دربرمي گيرد. امنـيت انـساني، جـهانشـمول اسـت و بـراي مقـابله با
تهديدهاي جديد در دستور كار دولت ها قرار گرفته است و بر پيشگيري، حفاظت،
حمايت، توانمند سازي و جبران خسارت استوار است و سرانجام اينكه انسان محور
است و به زندگي، حيات و كرامت ذاتي انسان ها توجه دارد.

* دادستان عمومي و انقلاب تهران

مفهوم کلی امنیت اطلاعات
واژه امنیت اطلاعات حجم وسیعی از فعالیت های یک سازمان را تحت پوشش قرار می دهد . امنیت اطلاعات به معنای واقعی یعنی با استفاده از یک سری فرآیند ها از دسترسی غیر مجاز به اطلاعات و یا محصولات و اعمال تغییرات یا حذف کردن آنها جلوگیری کنیم .این عمل را می توان به نحوی حفاظت از منابع موجود ، در موقعیت های مختلف ( مانند یک حمله هکری که معمولا خیلی انجام می شود ) توسط افرادی که مسئول امنیت اطلاعات هستند در نظر گرفت .
شما به عنوان یک فرد حرفه ای در زمینه کامپیوتر ، همیشه با مسائلی جدی تر از بحث جلوگیری از ورود و حمله ویروس ها به کامپیوتر ها مواجه هستید .البته این موضوع بستگی به طرز تفکر مسئولین امنیتی آن شرکت یا سازمان دارد ، شاید برای شما خنده دار باشد اما چه بسا مشاهده شده است که بسیاری از شرکت ها و یا حتی سازمان های دولتی با نصب یک نرم افزار آنتی ویروس و یک فایروال ساده نرم افزاری شبکه خود را به گمان خود 80% ایمن می کنند !!!!
زمانی که شما به عنوان مسئول و کارشناس امنیت اطلاعات یک شرکت یا سازمان محسوب می شوید ، در واقع شما مسئول حفاظت از دارایی های اطلاعاتی یک سازمان در مقابل کسانی یا چیزهایی هستید که می خواهند از آن دارایی ها سوء استفاده کنند . ممکن است برخی از این افراد هم اکنون در سازمان و در کنار خود شما باشند ، ولی اکثر این افراد در خارج از سازمان قرار دارند و همیشه قصد نفوذ به شبکه و سازمان را دارند .این جمله طلایی را همیشه به خطر بسپارید : هیچ چیز برای یک مسئول یا کارشناس امنیت اطلاعات خطرناکتر و هولناکتر از کاربران خود آن شبکه نمی باشد .

متاسفانه این عمل چندان هم آسان نیست ، در حال حاضر نقاط ضعف و آسیب پذیری های سیستم های تجاری در حال رشد است و این نقاط روز به روز بیشتر و بیشتر می شود ، حال کافیست شما تنها یک روز از این اطلاعات بی خبر باشید و همین کافیست تا به شبکه و سازمان شما نفوذ شود . برای مثال اگر از ویندوز نسخه اصلی یا ارجینال استفاده کرده باشید و به اینترنت متصل بشوید می بینید که دائما در حال بروز رسانی خود می باشد بطوری که همه روزه بسته های امنیتی خود را بروز میکند و بر روی سیستم شما نصب میکند ، این یعنی اینکه همه روزه حملات گسترده ای در سطح دنیا به سیستم ها انجام می شود که باعث ایجاد نقاط ضعف در سیستم ها می شود و برای جلوگیری از نفوذ از طریق این نقاط ، بسته های امنیتی برای آنها ساخته و عرضه می شود .

دشمنان شما می توانند براحتی با استفاده از موتورهای جستجو ، نقاط ضعف و آسیب پذیر هر محصول یا سیستم عامل را بیابند ، آنها برای اینکه بتوانند به شبکه شما وارد شوند و از نقاظ ضعف شما بهره برداری کنند ، می توانند کتابهای آموزش هک بخرند ، به عضویت گروه های خبری امنیتی و هک در اینترنت در بیایند و یا به وب سایت هایی دسترسی پیدا کنند که در آنها اطلاعات صریح و با جزئیاتی در خصوص شبکه شما وجود دارد .

در بسیاری از موارد شما نرم افزاری را خریداری می کنید که خود آن نرم افزار بصورت ذاتی دارای نقاظ ضعف امنیتی است و این نقاط ضعف امنیتی به خودی خود باعث به زیر سئوال رفتن امنیت سازمان شما خواهد شد ، مثلا نرم افزار مجموعه آفیس را خریداری می کنید و در آن نقاط ضعف امنیتی وجود دارد که هکرها می توانند از طریق آن به سیستم عامل حمله و به آن دسترسی یابند .

متاسفانه در کشور عزیز ما ایران بدلیل عدم وجود قانون کپی رایت نرم افزارهایی که توسط برنامه نویس ها نوشته می شود زیر نظر هیچ سازمان مرکزی خاصی قرار ندارند ، تا مشکلات احتمالی آنها را را بررسی و به آنها رسیدگی کند .البته قسمتی در مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک ایران برای تست برخی نرم افزارهای خاص ایجاد شده است اما به هیچ عنوان جوابگوی این سطح حجیم از نرم افزارهای تولیدی در داخل کشور را ندارد ، بنابراین اعتماد کردن به اینگونه نرم افزارها بسیار سخت است .

خارج از گود :

آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که چرا نرم افزارهای گران قیمت خارجی با قیمتی فوق العاده ارزان براحتی در اختیار شما قرار می گیرند ؟ چرا ما همیشه به دنبال فایلی با عنوان کرک ( Crack) یا کیجن ( Keygen) در نرم افزارها می گردیم ؟ آیا گمان می کنید شرکت بزرگ مایکروسافت که غول نرم افزاری دنیا است و برای تنها ویندوز XP خود 50 هزار برنامه نویس را مدیریت و یکپارچه کرده است تمهیدات امنیتی برای محصول خود در نظر نگرفته است ؟ آیا گمان می کنید شرکت های تولید کننده محصولات آنتی ویروس که به خودی خود دانشی بسیار دشوار است زیرا می بایست یک کد مخرب را تحلیل و برای مقابله با آن راهکاری در کمترین زمان ممکن ارائه دهند ، متوجه استفاده غیر مجاز شما از آنتی ویروس تقلبی خود نمی شوند و آنها را براحتی بروز می کنند ؟ آیا این شرکت ها با داشتن این دانش فنی قوی نمی توانند غیر اصلی بودن محصول مورد استفاده توسط شما را در اینترنت تشخصی دهند ؟ خیلی ساده هستید اگر تصور کنید که متوجه نمی شوند. اگر کمی که با خود فکر کنیم و منطقی باشیم متوجه این مطلب خواهیم شد که هیچ کس عاشق چشم و ابروی ما نیست ، هیچ چیز در اینترنت رایگان نیست و حتما هدفی در پس این رایگان بودن وجود دارد . در مقاله ای جداگانه به این مبحث خواهیم پرداخت .

همیشه اینطور فکر کنید که در حال هک شدن هستید ، حتی همین الان که مشغول خواندن همین مقاله هستید ممکن است در حال هک شدن باشید. البته نترسید چون اگر هم بدانید الان کار خاصی نمیتوانید انجام دهید ، لااقل تا انتهای خواندن این مقاله صبر کنید .در این قسمت به بحث و بررسی جزئیات وضعیتهایی می پردازیم که شما اگر می خواهید شانسی برای برقراری امنیت اطلاعات ، شبکه ، و کامپیوتر های خود داشته باشید باید به آنها توجه کنید . این موضوع را همیشه به خاطر داشته باشید که با هر موضوعی منظقی برخورد کنید یعنی اینکه :

هیچ شبکه ای در جهان وجود ندارد که صد در صد ایمن باشد

، همیشه ابتدا ویروس ساخته می شود و بعد از آن آنتی ویروس می آید ، همیشه ابتدا شبکه هک می شود و بعد از آن راه های نفوذ به آن فاش می شود ، پس هیچوقت در مورد شبکه یا سیستم های خود احساس امنیت نکنید .

از یکی از بزرگترین کارشناسان امنیت اطلاعات در جهان سئوال شد که :

چه سیستمی کاملا ایمن است ؟

در جواب گفت : سیستمی ایمن است که خاموش باشد ، از برق کشیده شده باشد ، در یک تانکر فولادی زره دار ضد انفجار قرار گرفته باشد ، تمام داخل تانکر را با گاز اعصاب پر کرده باشند ، بهترین مأمورین امنیتی از آن مراقبت کنند ، و 400 متر زیر دریا قرار گرفته باشد و در این حالت نیز حاضر نیستم روی امنیت آن شرط ببندم !!!!!!


یکی از مهمترین قدم ها برای اینکه شما بتوانید یک مدیر امنیت خوب بشوید ، این است که حس سوء ظن شدید نسبت به افراد داشته باشید .این مسئله بسیار مهم ایت که شما به این درک برسید که در یک سازمان ، شما نه تنها با نقاط ضعف سیستم ها سر و کار دارید بلکه شما با نقاط ضعف انسانی نیز مواجه هستید که واقعا مهمتر از همه چیز در یک شبکه است . اگرچه ایندو با هم یکی نیستند ولی تاثیر قابل توجهی بر روی هم دارند . برای مثال : شما در سازمان خود مقرر کرده اید که حداقل طول رمز عبور باید 8 کاراکتر باشد و خیلی نیز بر روی این مسئله تاکید دارید ، حال کاربر شما نیز این قانون را رعایت کرده ، ناگهان یکی از اقوام یا دوستان آن کاربر قصد استفاده از اینترنت داخلی شبکه شما را دارد و براحتی از کاربر شما رمز عبورش را می پرسد و وی هم رمز را براحتی در اختیار او قرار می دهد !!! همه تمهیدات فنی در زمینه امنیت در این حالت زیر سئوال می رود . راه حل مبارزه با اینگونه تهدیدات تنها بحث آموزش است .